Het Heilige hart van Ingrid

Ik zal het eerlijk zeggen. Soms dacht ik de afgelopen zes jaar: wat een ‘oen’ was je toch, dat guerrillagebied in te gaan. Je wíst dat je daar ontvoerd kon worden. Ze was er zo voor gewaarschuwd. En toch ging ze. Stom stom stom!! Ik had Ingrid Betancourt vlak daarvoor nog geinterviewd. Niet uitgezonden.

Luister naar Ingrid Betancourt vrij

Een presidentskandate met 3 procent in de peilingen. Bevlogen mens. Maar wel Don Quichote: vechtend tegen windmolens, en zich daar niet van bewust. In Colombia haalden ze over deze glad pratende diplomatendochter hun schouders op.

Geknakte vrouw
Zes jaar en vijf maanden zat ze vastgeketend in het niets van de jungle. ‘Geen zon, geen hemel, alleen een groen dak’, zei ze zelf. Een vijandige wereld zonder prikkels. Vernederd tot het punt dat ze bijna de wil om te leven verloor. We zagen het op de beelden van die apatische, geknakte vrouw in de jungle. Het leek niet meer dan logisch dat het zo ging.

Sacrale gloed
En dan is er die Hollywoodiaanse bevrijdingsactie van het leger. Wie was verbaasd geweest als uit dat vliegtuig is Bogotá een snikkend slachtoffer was gestapt.

Onsamenhangende zinnen uitstotend, scheldend op haar beulen? Maar nee. Uit het vliegtuig stapte een bijna sacrale vrouw. De krachtige gloed op haar onopgemaakte gezicht. De eenvoudige sereniteit waarmee ze haar verhaal deed.

‘Huil niet mammá, dat is nu voorbij.’ De blijmoedige die anderen troost. Haar suffige echtenoot kreeg een aai. Maar het was haar vooraanstaande moeder die naast haar mocht staan. Zo richtte ze zich tot de camera’s, haar publiek.

Heilige Hart

Het is dat eerdere beeld van de kalme lijdende. En daaroverheen nu het wonder van vurige vastbijter dat samensmelt tot een volmaakt symbool: de Heilige.

Het is de Colombianen niet ontgaan. De landgenoten van García Marquez hebben een nieuwe Heilige. Een volk dat in elke huiskamer er eentje heeft hangen. Een land dat als schutspatroon de ‘Christus van het Heilige Hart’ heeft: een Jezus die zijn bloedende hart aan de wereld toont. Er zit een gemene doornenkrans om dat hart. Maar vanboven komt er een gloedvolle vlam uit.

Privé is openbaar
Precies het hart van Betancourt. Al vijf dagen deelt ze het met de hele wereld. Privé is nu eenmaal openbaar hier, en omgekeerd. In de jungle is haar bevlogenheid op de proef gesteld. Elke dag opnieuw. Ketens om haar hals, om haar enkels. Vernederingen, eenzaamheid, uitputtende dagmarsen. ’Je behoeften doen met een gewapende bewaker in je nek.’ Niets van de luxe waar ze zo aan gewend was. ‘Het is of ik in tijdmachine uit de préhistorie kom’, vertelde ze onderaan de vliegtuigtrap uit de jungle.

Ingrid-effect
Betancourt toont haar nieuwe hart aan de hele wereld. Persconferentie na persconferentie. Openbaar optreden na openbaar optreden. Het bloedt, maar er komt ook een vlam uit. Ze heeft geleden, maar haar denkbeelden zijn bewaard gebleven.
En dat maakt haar ongemeen machtig.

Het ‘Ingrid-effect’ noemen ze het nu in Colombia. Een mengeling van aanbidding en respect. Op dit moment zou ze de nieuwe president van Colombia kunnen zijn, zeggen de peilingen.

Spijt?
‘Heeft u er spijt van dat u naar dat guerrillagebied bent gegaan?’ vroeg een journalist toen ze uit het vliegtuig van haar bevrijding stapte. ‘U wist dat u er het risico ontvoerd te worden.’ Ze moest er lang over nadenken. Toen zei ze, zachtjes: ‘Nee, ik had het opnieuw gedaan.’

>> Lees ook: Jeanne d'Arc in Colombia, NRC Boeken, 1 maart 2002