De kerstman slaat Mexico over

Ook Latijns-Amerika stijgt het water naar de lippen. ‘Daar is het een tsunami, hier niet meer dan wat golven’, suste de Braziliaanse president Lula van de grootste economie van Latijns Amerika een paar weken geleden nog. Nu beginnen de gevolgen toch voelbaar te worden.
De dollar stijgt. Voedsel- en oliebedrijven komen in de problemen. Rooskleurige groeivoorspellingen worden bijgesteld.
Toch zullen straks in Rio de Janeiro de Kerstmannen weer volop zwetend in hun wollen outfits door de stad klepelen.

Rio blijft kopen
De heilige Kerst-run op de winkels. De Brazilianen zullen zich hem ook dit jaar niet laten ontnemen. Al woon je in de favela, en verdien je het minimumloon van 180 euro per maand. Er is altijd die creditcard waarop je in tien maanden de nieuwe sportschoenen voor je zoontje, de pop voor je dochter kan afbetalen. Tegen 10 procent rente per maand. Dat wel. En die rente zal de komende tijd zeker oplopen. Maar ach, wie weinig heeft, kan ook weinig verliezen.
‘Crisis?’ Dat zijn we hier in Latijns Amerika wel gewend.

Doodskus voor Mexico
Ook Mexico weet er alles van. De verwoestende tequila-crisis van 1994. Wie kan dat vergeten? Alleen doordat grote broer Amerika het land op het nippertje bij de haren greep, werd Mexico van de totale ondergang gered.
Maar de omhelzing van toen, blijkt de doodskus van nu.
Datzelfde jaar tekende Mexico een vrijhandelsakkoord met Amerika en Canada. De NAFTA hing het arme Mexico op aan de Amerikaans reus. Gevolg? Stromen illegale immigranten trokken naar de VS, omdat de keuterboertjes van Mexico niet konden concurreren met de zwaar gesubsidieerde Amerikaanse landbouwindustrie. De rest van de Mexicaanse industrie, en ook het financiële systeem raakte symbiotisch verweven met de grote buurman.

Mijn vriendin Sandra
Terwijl de rest van Latijns Amerika zich de afglopen tien jaar losmaakte uit de greep van de VS, liet Mexico zich inlijven. En nu zit juist Mexico met de brokken.
Neem mijn vriendin Sandra Romero. Ze woont met haar twee dochters in een arme buitenwijk van Mexico-stad. Tot een half jaar geleden werkte ze aan de lopende band in een (Amerikaanse) shampoofabriek. Maar de fabriek werd gesloten. Doordat de stagnatie in Amerika al begon voordat de etterbult op 15 september openbarstte. Sandra kreeg geen WW, de laatste maanden daar had ze zelfs gratis gewerkt.

Brief op de keukentafel
En nu was het eten op. Sandra liep de stad af om werk te vinden. Maar ze vond niets. Niet als schoonmaakster, niet als de gediplomeerd kokkin die ze eigenlijk is; om over fabrieken maar te zwijgen. Zelfs haar lichaam verkopen was geen optie, grapte ze: ‘Daarvoor ben ik te oud.’
Een paar maanden geleden vonden haar kinderen een briefje op de keukentafel. Sandra was verdwenen. Met een paar collega’s waagde ze een bijna dodelijke expeditie door de woestijn van Arizona. Om illegaal in de VS te gaan werken. Net als 10% van haar landgenoten dat al doen. Hun werk in de sweatshops, de bouw, of als dienstbode betekent eten voor de achterblijvers. Na olie, is het geld dat de Mexicanen in de VS naar huis sturen, de belangrijkste buitenlandse inkomstenbron van het land.

Beetje water
Maar na dagen door de woestijn te hebben gelopen, werd Sandra gepakt. De Border Patrol voerde haar wat water, en stuurde haar toen terug naar huis. Net als de meeste Mexicanen. Door de nieuwe harde grenscontroles is illegaal oversteken de afgelopen jaren steeds moeilijker (en gevaarlijker) geworden. Een paar jaar geleden was de illegaliteit in Amerika nog de uitlaatklep voor de armoede thuis in Mexico. Maar nu wordt die vluchtroute steeds verder afgeknepen.

Mexicaanse hoge drukpan
Dus werd ook Sandra weer teruggestuurd naar de hoge drukpan die Mexico op dit moment is. Haar kinderen waren de hemel te rijk. Maar haar zoektocht naar werk is nu nog hopelozer dan eerst. De Amerikanen kopen niet meer. Terwijl door de NAFTA toch 85 % van de Mexicaanse export naar Amerikanen gaat. De Mexiaanse peso keldert met de dag, en krediet is er niet meer te betalen.

Geen kerstman voor Sandra
In Mexico zal de Kerstman dit jaar dus niet langskomen. Sandra en haar kinderen mogen al blij zijn als ze iets te eten hebben. En dit keer kan ook de buurvrouw niet bijspringen. Maandelijks kreeg ze een cheque uit Los Angeles, waar haar man illegaal in de bouw werkte. Maar door de huizencrisis is hij nu werkloos.
De buurvrouw hoopt dat hij terugkomt met kerst. Maar Sandra twijfelt: ‘Die zoekt daar gewoon een andere vrouw.’ Ze weet uit eigen ervaring: ‘Als je de Estados Unidos eenmaal verlaat, kom je er niet meer in. En wat moet je híér?’