Paus Benedictus XVI in Brazilië

Paus Benedictus XVI is zijn bezoek begonnen aan Brazilië, nog steeds het grootste katholieke land ter wereld. Maar zijn kerk kampt met problemen in Latijns-Amerika.
De evangelische Pinksterkerken groeien er als kool. “Papa Bento”, zoals hij in Brazilië wordt genoemd, wil dat tij keren.

Toeterend en zwaaiend rijdt dominee Alexandre in een oud wit Volkswagen-busje door een sloppenwijk in Rio de Janeiro. Hij steekt zijn duim omhoog naar vrouwen in lange rokken, en mannen met stropdassen om. Het lijkt wel of ze op elke straathoek met de bijbel in de hand staan om het woord van Jezus te verspreiden.

“Kijk!”, zegt de predikant. “Dát zie je katholieken niet doen. Wij praten met jongeren die in de drugshandel zitten. Wij zoeken de armen thuis op en trekken ze uit de wereld van drank, sex en geweld. Wij redden eerst levens en dan pas zieltjes. Daarom ben ik hier elke dag. En mijn kerk is altijd open”.

Praktische hulp
Een katholieke Braziliaan kan meestal alleen op zondagochtend naar de mis. Een Braziliaanse protestant kan minstens drie avonden in de week naar een dienst. Overdag zijn de evangelische kerken open voor bijbelles, kinderopvang en hulp bij ziekte. De evangelische kerk biedt praktische hulp.

En als het niet van de predikant komt, is er altijd nog God zelf: hoe meer geld je de kerk geeft, hoe meer kans dat God je gebeden verhoort.

Het aantal evangelisch kerkgangers groeit met de dag. In 2000 zegt 15 procent van de Brazilianen tot de evangelische kerk te horen. Nu is dat bijna een kwart van de Brazilianen. Hoewel er nog steeds 139 miljoen katholieken zijn, telt het land 18 keer meer evangelische dominees dan katholieke priesters. Alleen al in de sloppenwijk van dominee Alexandre staan 36 evangelische kerkjes, en maar één katholieke.

Sloppenwijken
Vooral onder de armen in de grote steden hebben de evangelische kerken aantrekkingskracht. De chaos en het geweld waarin de sloppenwijkbewoners leven, vormen een goede voedingsbodem voor kerken die eenvoudige oplossingen beloven.

De leefregels zijn simpel maar streng. Tien procent van je inkomen moet naar de kerkkas. Roken, drinken, en homoseksualiteit zijn verboden. Zeer on-Braziliaans is het verbod op samba dansen en carnaval vieren.

Voetbal is heilig in Brazilië, maar de samba blijkbaar niet. De gezangen worden vals en traag meegezongen. De handen van een bekeerde ex-drugsbaas zwieren door de lucht met de palmen omhoog. Met ogen dicht zingt hij “Hallelujah!”

Bevrijdingstheologie
“Samba is slecht voor de ziel”, legt hij later uit. “Het is een uiting van de duivel. De lusten van carnaval, drank en seks houden ons weg van het hogere doel dat God ons leert”. Zijn nieuwe geloof vervangt zijn oude leven van geweld. “Vanaf het moment dat ik Jezus heb leren kennen, is mijn leven honderd procent verbeterd.”

Het succes van de evangelische kerken is het resultaat van de chaos en de ontworteling in de grote steden. Én: van de 'dood' van de katholieke bevrijdingstheologie. In de jaren zeventig en tachtig bloeide de ‘kerk voor de armen’ in Latijns Amerika. In zijn vorige functie als hoofd van de geloofscongregatie, heeft de paus díé kerk tot in de verste uithoeken vervolgd.

De evangelische kerken bieden nu het alternatief. Dat het Paus Benedictus XVI tijdens zijn vijfdaagse bezoek aan São Paulo lukt de weggejaagde zieltjes terug te winnen, lijkt kansloos.