Kinderpornobazen gered door consul Rio

Op het eerste gezicht is het Zwitserland in de tropen. Een paar chalet-achtige huizen tussen de bougainvilles. Langs de bergweg die naar de stad voert staat een billboard: 'Welkom in Nova Friburgo.' Een metershoog meisje kijkt ons bevallig in haar ondergoed aan. Over een oude brug rijden we de stad in.

Door Marjon van Royen

Rio de Janeiro, 23 oktober 2004 | Links en rechts etalages en nog eens etalages, allemaal volgestampt ondergoed. De kanten slipjes, g-strings, en push-up beha’s puilen de bedrijfswinkels uit. Er is zelfs een zaak met leren sm-ondergoed.

Bij een van de showrooms zit een oudere vrouw een sigaret uit een klapraam te roken. Haar boezem rust zwaar op de vensterbank van de tweede verdieping. 'Claro que não', zegt ze geïrriteerd. Natuurlijk kan je niet passen. 'Je kunt hier alleen in het groot kopen,' zegt de vrouw terwijl ze haar sigaret naar beneden gooit.

Lingerie industrie
Sinds in 1818 driehonderd arme boerenfamilies uit het Zwitserse kanton Freiburg naar de Nieuwe Wereld trokken is er heel wat veranderd in het dorp dat ze in de bergen bij Rio de Janeiro stichtten. Het dorp is een stad geworden. De landbouw vervangen door industrie. We rijden de brede hoofdstraat in. Een statige bomen-allée met forse Duitse gebouwen, waartussen een dampende verkeersopstopping staat. Er is een kerk en een imposant neo-klassiek gerechtsgegbouw. En overal winkels en mensen die er goed doorvoed uitzien.

Een welvarende provinciestad zo te zien. "Logisch", zegt de Braziliaanse advocaat met wie ik op pad ben. "De lingerie-industrie is de kruk waarop  deze stad drijft. Meer dan een kwart van alle onderbroekjes en behaatjes die er in Brazilië worden geproduceerd komt uit Nova Friburgo," vertelt hij. Nog voor hij is uitgesproken passeren we alweer een nieuw meisje in haar ondergoed: 'Hoofdstad van de lingerie', staat er onder haar slipje. 

We rijden verder, naar het plein waar de stoeltjeslift begint. Nog steeds is het Zwitserland in de tropen. Dan zien we tegen de bergwanden opeens de sloppenwijken liggen. Net als in de rest van Brazilië vertellen de ruwe hutten en ongekamde bossen afgetapte elecriciteitsdraden hoe ook hier de armoede huist. 

8500 kinderpornofoto’s
"Juist de combinatie van armoede en de lingerie-industrie maakte dat deze zaak hier begon", zegt hoofdofficier van justitie Jessé dos Santos. Hij zit achter een hoge stapel documenten in zijn strakke kantoor vlakbij de stoeltjeslift. Op een hoekje van zijn bureau staat een portret van zijn vrouw met zijn twee dochtertjes. De hoofdofficier is een jonge man, met een zachtmoedige bijna verlegen manier van doen. Maar vandaag is hij boos: "Onbegrijpelijk de houding van Nederland," zegt hij met zijn handen op de dossiers. "Mannen die meer dan twintig van onze minderjarigen hebben misbruikt. En ze worden zomaar aan onze justitie ontrokken?" Hij schudt zijn hoofd.

Sinds twee jaar staat Dos Santos aan het hoofd van het onderzoek dat in de veroordeling van twee Nederlandse kinderpornohandelaren in Brazilië. Op 2 december 2003 veroordeelde de rechter de van Nova Friburgo de 43-jarige marineofficier Jerry K. uit Den Helder en zijn 36-jarige zwager Johan T. tot respectievelijk elf en acht jaar gevangenisstraf. De rechter achtte bewezen dat het duo vierentwintig minderjarige meisjes uit de stad had misbruikt voor hun Nederlandse pornosite 'Dutch Adult Enternainment Company'.

"Toen ik voor het eerst van de zaak kennisnam voelde ik een schok van weerzin, afschuw en ontzetting," schrijft rechter Elmo Gomes de Souza in zijn vonnis. Maar na een 'grondige bestudering van de feiten' is het met de 'concrete zekerheid van de waarheid' dat rechter Gomes de Souza het tweetal schuldig bevindt aan het verspreiden van meer dan 8500 kinderpornofoto’s, het vervalsen van identiteitsbewijzen van de minderjarigen, en het vormen van een midaadbende 'met het doel kinderporno maken en te verpreiden'. 

Paspoorten in beslag
"De beschuldigden mogen niet in vrijheid tegen deze uitspraak in beroep gaan," bepaalt de rechter in zijn vonnis. Eerder had een andere rechter hen voorlopig op vrije voeten gesteld. Door de traagheid van de Braziliaanse justitie hadden de zwagers elf maanden in voorarrest gezeten. "Te lang", besliste die vrouwelijke rechter, en liet ze vrij. Maar om te voorkomen dat tweetal het land zou ontvluchten, liet ze de politie hun paspoorten in beslag nemen, en bepaalde ze dat de twee zich elke tien dagen op het politiebureau dienden te melden. 

Als extra garantie was er het Nederlandse consulaat in Rio de Janeiro. Die was bij uitspraak aanwezig, en beloofde de rechter 'erover te waken dat het tweetal niet zonder toestemming van justitie het land zullen verlaten.' In zijn defenitieve uitspraak vreest rechter Gomez de Souza echter dat dit niet genoeg is om de voorkomen dat ze aan hun straf ontkomen. Daarom beveelt hij Souza de politie de beklaagden 'per direct en met spoed te arresteren.' 

Goed, argumenteert hij in zijn vonnis van 2 december, het Nederlandse consulaat heeft beloofd om een vlucht van de kinderpornohandelaren te voorkomen. "Maar het is uiteraard geen hoofdtaak van het consulaire corps om bij te houden waar hun landgenoten zich op elk moment bevinden." Natuurlijk zijn de paspoorten van de verdachten in beslaggenomen, zodat ze niet kunnen reizen. Maar in een land 'met zo’n immense grens als de onze', zegt de rechter, 'is de verleiding groot het land op onorthoxe manier te verlaten.'

Vogels gevlogen
Helaas. Als de politie de kinderpornohandelaren wil arresteren, blijken de vogels gevlogen. Niet op 'onorthoxe' wijze, met een bootjes over de rivier, of zwoegend door het oerwoud, zoals de rechter vreesde. Nee. De Nederlandse kinderpornohandelaren ontsnapten op een uiterst 'orthodoxe' manier: gewoon per vliegtuig, met in hun zak officiële reispapieren afgegeven door het Nederlandse consulaat in Rio de Janeiro. 

Hoofdofficier Dos Santos kan het niet bevatten. "Waarom onttrekt de Nederlandse staat veroordeelde criminelen aan onze justitie?" vraagt hij. "En juist kinderpornohandelaren? Een misdrijf dat de Nederlandse overheid zegt met prioriteit zegt te bestrijden." Dos Santos begrijpt het niet. "Wat kan ik hier anders van maken dan kwade opzet?" vraagt hij.

In elk geval was het consulaat vanaf het begin van de zaak op de hoogte. Zoals tot de consulaire taken behoort, bezochten medewerkers van het consulaat de kindepornohandelaren de eerste elf maanden in de gevangenis. Zoals wellicht minder tot de consulaire taken behoort vroeg een medewerkster (inmiddels ex-medewerkster) van het consulaat een bezoekende Nederlandse advocaat naar de stukken te kijken, omdat ze van mening was dat het Braziliaanse proces een 'schijnproces' was.

Ook consul-generaal Ronald Brouwer liet op feestjes de term 'schijnproces' vallen, aangevuld met de opmerking dat meisjes in Brazilië 'nu eenmaal vroeg rijp' zijn. Bij elke fase van het proces waren er medewerkers van het consulaat aanwezig. Zo was het ook 'in aanwezigheid van een vertegenwoordiger van het consulaat' dat het tweetal in augustus 2003 de kans kreeg op vrije voeten de rest van hun proces wachten. 

Het consulaat wíst dus dat en waarom de paspoorten van tweetal in beslag waren genomen. Ze beloofden de rechter bij die gelegenheid er zelfs 'over te waken' dat ze niet – dus bijvoorbeeld met noodpaspoorten - het land zouden verlaten. Na hun invrijheidsstelling logeerden het tweetal bij een medewerkster van het consulaat.

Via Paraguay naar Nederland
Toen op 2 december het vonnis van rechter Gomes de Sousa werd uitgesproken, was het consulaat dus geheel op de de hoogte met twee voor kinderporno veroordeelde Nederlanders te maken te hebben die door de Braziliaanse politie werden gezocht om hun straf uit te zitten. 

Toch schrijft datzelfde consulaat twee noodpaspoorten uit waarmee de veroordeelde Jerry K. En Johan T. via Paraguay, naar Nederland vliegen. Reizen vanaf een Braziliaans vliegveld zou natuurlijk te riskant zijn. De Braziliaanse politie is naar hen op zoek, en heeft niet voor niets hun originele paspoorten in beslag genomen. Sindsdien lopen de pornohandelaren vrij in Nederland rond. Want een uitleveringsverdrag met Brazilië is er niet.

Waarom heeft het Nederlandse consulaat dit gedaan? Waarom onttrekt het willens wetens twee veroordeelde kinderpornohandelaren aan de Braziliaanse justitie? Is Nederland werkelijk van mening dat er 'schijnproces' is gevoerd? Staan de belangen van Nederlandse landgenoten in alle gevallen boven die van de slachtoffers die ze in het buitenland maken? 

Consul- generaal Brouwer weigert elk commentaar en verwijst door naar 'Den Haag'. Daar stelt de dienst voorlichting van het minsterie van buitenlandse zaken dat een consulaat in principe niets verkeerds gedaan heeft. Volgens de Nederlandse wet is een consulaat 'verplicht' om elke Nederlander reisdocumenten te verschaffen, 'of ze veroordeeld zijn of niet'. Het ministerie beroept zich daarbij op de paspoortwet uit 1813.

De enige fout die het consulaat gemaakt zou heben, stelt buitenlandse zaken, is de belofte die ze aan de Braziliaanse justitie hebben gedaan. Dat hadden ze niet mogen doen. 

Meisjes met beugeltjes en vlechtjes
Dos Santos bladert intussen door zijn dossiers. Hij laat wat foto’s zien. Meisjes met beugeltjes, meisjes met vlechtjes. Jong zijn ze, heel jong. Sommigen hebben nog niet eens schaamhaar."Allemaal tussen de twaalf en de zeventien jaar," zegt Dos Santos. Ik zie magere benen waartussen een dildo naar binnen wordt gestopt. Een wortel, een komkommer, een zware ketting tussen kleine schaamlippen. Een jong meisje wrikt zichzelf open met een gynecologische tang. 

Ik kijk naar een verstard gezicht. "Dertien jaar," zegt Dos Santos. Het kind plast op een ander meisje. Bij de volgende wordt anaal een instrument naar binnen geduwd. "En dat zijn alleen nog de foto’s die op het onbetaalde deel van de website van de Hollanders stonden" zegt Dos Santos. Hij zwijgt even. 

Dan trekt hij een andere dossiermap uit zijn stapel. Geboortebewijzen. Vierentwintig geboortebewijzen van minderjarige meisjes. Ze zijn tussen de twaalf en zeventien jaar. Dos Santos en zijn ploeg hebben er maanden werk ingestopt. "We hebben alle meisjes kunnen opsporen, ondervragen en identificeren," zegt Dos Santos. "Er bestaat bij ons geen enkele twijfel over de schuld van de Nederlanders."

Canadees
Hoe ging het in zijn werk? Niet de Nederlanders zelf, maar een Canadese fotograaf die in Nova Friburgo woonde maakte de foto’s van de meisjes. Hij had Jerry K. op zijn pornosite ontmoet. De Canadees verkocht lingerie via zijn internetsite 'Intimate Brasil', waarop de marineofficier de Canadees vroeg of hij geen pornofoto’s van jonge meisjes wilde maken. 

Dat wilde de Canadees wel. Samen met zijn vriendin van zeventien ronselde hij de meisjes bij de openbare scholen waar voornamelijk de kinderen uit de sloppenwijken naartoe. De Canadees bood de meisjes aan 'lingeriefoto’s' van het maken. Dan zouden ze 'fotomodel' kunnen worden, en zo de wereld van faam en rijkdom kunnen betreden. 
"Na een of twee sessies met lingerie vroeg de Canadees dan hun lingerie uit te trekken, en pornografische poses aan te nemen" vertelt Dos Santos. 

"De meesten accepteerden. De Canadees betaalde immers 50 Real (ongeveer 25 Euro) per sessie. Meer geld dan deze meisjes ooit gezien hebben. Op één na kwamen alle meisjes uit gebroken gezinnen en de armste lagen van de bevolking," vertelt Dos Santos. De Canadees liet elk meisje een contract in het Engels tekenen, dat door Jerry K. was geleverd. Daarin verklaarden de meisjes dat ze als model poseerden voor pornobedrijf 'Dutch Adult Entertanment' die het recht op de verspreiding van hun foto’s kreeg. 

En daaronder – nog steeds in het Engels - de verklaring dat ze ouder dan achttien zouden zijn. "Vervalsing dus", zegt Dos Santos. "De meisjes hadden geen idee wat ze tekenden. De Nederlanders wisten dat de meisjes minderjarig waren, en zetten de Canadees ertoe aan ook de identiteitsbewijzen van de meisjes te vervalsen."

'Two girls piss'
Op 12 september 2002 wordt de Canadees, door de politie van Nova Friburgo gearresteerd, omdat hij weed in huis had. Pas toen er huiszoeking werd gedaan vond de politie de pornofoto’s. Als een keurige boekhouder had de Canadees alle foto’s die hij aan Jerry K. en Johan T. verkocht bijgehouden, en gerubriceerd met de bedragen die hij ervoor ontving. 'Two girls piss', heet de foto bijvoorbeeld waarin meisjes over elkaar urineren. 'Introduccion' als er penetratie plaatsvind. In totaal vond de politie voor 20.000 dollar aan bankoverschrijvingen van Dutch Adult Entertainment aan de Canadese fotograaf.

Op het moment dat hij wordt gearresteerd loopt de Canadees leeg, en besluit met de politie samen te werken. Twee weken later komen Jerry K. en zijn zwager naar Brazilië. Inmiddels heeft de politie de 'Operatie Fluister' opgezet. De auto, het appartement en de telefoon van de Nederlanders worden afgeluisterd. Er is een Engelssprekende politieagent 'geïnfiltreerd'. De agent doet zich voor als een 'medewerker' van de Canadees. 

Zo komt de politie erachter dat de Nederlanders in Brazilië de vervalsing van de identiteitspapieren in orde wilde maken. "Hij (de Canadees) maakt zich zorgen over die meisjes van veertien en vijftien," zegt Jerry op een gegeven tegen zijn zwager. "Mij kan het niet schelen, als die ID’s maar in orde zijn." De politie ontdekt ook dat het tweetal in Rio de Janeiro een filmstudio wil openen, waarin porno met minderjarigen en seks-on-line wordt opgenomen. 

Als de twee Nederlanders hun plannen over 'seks met dieren' in die studio ontvouwen, wordt het de geïnfiltreerde politieagent te machtig, en moet hij het restaurant verlaten om over te geven. Bij zijn terugkomst hoort hij Jerry voor de zoveelste keer herhalen dat ‘porno in Nederland geen enkel probleem is, als je je belasting maar betaalt.’
"Een opmerkelijke uitspraak voor een officier van de marine die toch een voorbeeld van burgerschap zou moeten zijn," stelt de rechter in zijn vonnis. 

De rechter spreekt ook zijn verbazing uit dat officieren in dienst van de Nederlanse krijgsmacht er blijkbaar pornosites op na mogen houden. En tenslotte is er nóg een reden te zijn dat de Nederlanders naar Brazilië zijn gekomen: hun eigen plezier. "Er is genoeg te neuken," zegt Jerry tegen zijn zwager. 

Op 27 september 2002 laat de politie de vallen dichtklappen en worden Jerry K. en Johan T. en de Canadees gearresteerd. Omdat hij met de politie heeft meegewerkt politie krijgt de Canadees minder straf dan zijn Nederlandse partners: vier jaar en twee maanden.

Privé-belang Nederlander boven rechten kind
Het nieuws van het Nederlandse consulaat dat twee veroordeelde kinderpornohandelaren het land uithelpt, heeft hier in Brazilië inmiddels tot beroering geleid. Vorige week is hoofdofficier Jessé Dos Santos een procedure tegen consul-generaal Brouwer begonnen. "Volgens onze informatie geniet hij geen diplomatieke onschendbaarheid," zegt Dos Santos. 

De hoofdofficier vind het een 'kwalijke zaak' dat de vertegenwoordiging van de Nederlandse staat op deze manier de Braziliaanse justitie heeft belemmerd. "We zullen alle rechtbanken in Brazilië waarschuwen dat ze nooit meer Nederlanders de kans meer geven hun proces in vrijheid af te wachten. Want uit de reactie van uw ministerie van buitenlandse zaken begrijpen we dat de Nederlandse staat in de toekomst door zal gaan met afgegeven van noodpaspoorten aan verdachte landgenoten, met het doel ze te laten vluchten."

Ook kinderrechtenorganisities zijn woedend. "Blijkbaar stelt de Nederlandse staat de privébelangen van landgenoten boven de internationale regels en verdragen voor de bescherming van de rechten van jongeren en kinderen," zegt Renato Roseno van ANCEDE, het overkoepeldende orgaan van Braziliaanse kinderrechtenorganisaties. ANCEDE heeft de Braziliaanse overheid gevraagd om ogenblikkelijk stappen tegen Nederland te ondernemen. 

"De souvereiniteit van de Braziliaanse justitie is hier op een schandalige geminacht," zegt Roseno. "Door bewust noodpaspoorten af te geven met het doel om te vluchten, beschouwen wij de Nederlandse staat medeplichtig aan de misdaden die Jerry K. en Johan T. jegens onze jongeren en kinderen hebben gepleegd."