Vijf vragen over de ontslagen Cubanen

De Cubaanse regering gaat het komende halfjaar een half miljoen ambtenaren op straat zetten. Zuid-Amerika correspondent Marjon van Royen beantwoordt vijf vragen over de situatie in Cuba.

Radio 1: Raul Castro kondigt hervormingen aan

Gaat deze ingreep de economie er weer bovenop helpen?

Niet een-twee-drie. Het gaat echt heel slecht met Cuba. En waar moeten die miljoen mensen zo meteen aan de slag? 85 Procent van de bevolking werkt nog steeds in staatsbedrijven: staatsboerderijen, staatswinkels en staatsvissersboten.

Sinds een tijdje mogen Cubanen nu eigen bedrijfjes hebben, maar alleen een restaurantje, een taxi of een kapperswinkel. In alle andere sectoren is het nog verboden om als kleine zelfstandige te werken.

Nieuw is nu dat die kleine zelfstandigen ook mensen in dienst mogen nemen. En dat ook buitenlanders in Cuba mogen investeren en personeel aannemen.

Die zelfstandigen en bedrijven gaan straks belasting aan de staat betalen. Maar of dit genoeg is om voorkomen dat er honger komt? 60 Procent van de levensmiddelen op Cuba moet worden ingevoerd. En het geld in de staatskas is op.

Hoe moet het verder met de verzorgingsstaat in Cuba?

Geen idee. De Cubanen weten al vijftig jaar niet meer wat echt werken is. Of je nu je best deed of niet, je kreeg toch wel betaald - een heel klein beetje. Maar samen met de voedselbonnen en wat gehossel op de zwarte markt kwamen mensen ervan rond. Ook dat gaat volgens Raúl Castro veranderen. "We moeten voorgoed een eind maken aan het idee dat Cuba het enige land ter wereld is waar je kunt leven zonder te werken", zei Raúl vorige maand.

De mensen in overheidsdienst gaan nu voor het eerst loon naar prestatie krijgen. En de 25.000 staatskantines gaan dicht, waar 3,5 miljoen Cubanen in overheidsdienst elke dag gratis te eten krijgen. Ze krijgen straks allemaal 15 pesos om op de 'vrije markt' te gaan eten.

De vraag is alleen: lukt het die miljoen mensen die nu hun baan verliezen om zich om te vormen tot restauranthouder of boer? Het zijn juist de meest onproductieven die eruit vliegen. Er is ook geen enkel programma om deze mensen te begeleiden.

Is het communisme in Cuba nu voorgoed verleden tijd?

Nee dus. Dit zijn voorzichtige stapjes in de richting van een Chinees model voor Cuba: meer economische vrijheid, maar wel binnen een communistische staat.

Sommigen zeggen dat de economische liberalisering te laat komt. Anderen zeggen dat de economie nog veel verder moet worden opengegooid. In elk geval wedt Raúl Castro op twee paarden tegelijk: dat het regime behouden blijft en het land economisch niet kopje onder gaat.

Wie is nu de baas in Cuba, Raoul of Fidel?

Iedereen dacht dat Fidel faliekant tegen de economische plannen van zijn jongere broer Raúl was. Nu is Fidel - na vier jaar ziekte - uit zijn pyjama gestapt. En zie: hij steunt zijn broer in het openbaar. Cuba-watchers zijn er nog niet uit. Is Fidel op zijn ouwe dag milder geworden? Of is het alleen maar theater?

Zijn de Cubanen blij met de veranderingen?

Dat is door de censuur niet te zeggen.